— VBPM Adelaide —
Sáng ngày Chủ Nhật 07 tháng 02 năm 2021, tôi cùng vài người bạn đi vào trung tâm thành phố Adelaide để tham dự buổi Lễ Khánh Thành Tượng Đài Thuyền Nhân Việt Nam. Công trình vừa được hoàn tất sau 4 năm xây dựng; toạ lạc tại một vị trí rất giá trị và thơ mộng nằm bên bờ sông Torrens.
Tôi đến khá sớm mà đã có mặt một số em Hướng Đạo sinh thuộc Liên Đoàn Hướng Đạo Lạc Việt, cùng với một số anh chị em tình nguyện viên giúp trật tự tại khu vực bãi đậu xe. Chúng tôi đi vào khu công viên có tượng đài, hôm nay có khí hậu mát mẻ dễ chịu sau hai ngày mưa to gió lớn. Do tình hình dịch bệnh Covid, khuôn viên được phân cách bởi một dãy hàng rào trắng, tôi thấy cũng đã có một số các bác cao niên và số đông đồng hương đứng xếp hàng vào cổng, ai ai cũng vui vẻ và ăn mặc đẹp như đi trẩy hội.
Ngay cổng chính đã có các em Gia Đình Phật Tử Long Hoa phụ trách giúp làm thủ tục ghi danh, nhắc nhở mọi người nên luôn tuân thủ các quy định an toàn phòng dịch. Qua cổng vào, khách được chào đón bởi Ban Tiếp Tân gồm các thiếu nữ duyên dáng, trong những tà áo dài thướt tha cùng những nụ cười tươi chào rạng rỡ. Đến khu vực khán đài, hình ảnh làm cho chúng tôi ấn tượng nhất là hai tấm phên trang trí hình bản đồ Úc và Việt, được kết bằng những chiếc nón lá đủ màu.
Tượng đài hiện đang được phủ kín bằng những tấm vải đen. Đối diện với sân khấu, là mái lều chính rất lớn che mưa nắng cho hơn 300 khách. Ngay sau tượng đài và phía sau căn lều chính, có gắn ba màn ảnh lớn và hệ thống âm thanh đủ để mọi người có thể theo dõi mọi diễn tiến của buổi lễ. Đến khoảng hơn 10 giờ thì số người đến đông dần, chẳng mấy chốc thì đã chật hết chỗ ngồi bên trong lều chính và đầy cả khuôn viên phía sau nơi chúng tôi ngồi, phỏng đoán có thể lên đến cả hàng ngàn người. Chúng tôi nhận thấy sự có mặt của nhiều nhiếp ảnh viên và phóng viên từ những hãng truyền thông lớn như Đài Truyền Hình Số 7, 9, ABC, …
Đến 11 giờ sáng, các em Thiếu Sinh Quân thế hệ hậu duệ người Việt Tỵ Nạn, thuộc Trường Huấn luyện Không Quân Hoàng Gia Úc (Royal Australian Air Force – RAAF – Cadets) và một số cảnh sát người Úc gốc Việt của Lực Lượng Cảnh Sát Hoàng Gia, đã đứng sẵn hai bên khán đài để làm dàn chào danh dự. Chúng tôi thấy có sự tham dự của một số các vị Bộ trưởng, Nghị sĩ, Dân Biểu và các Thị trưởng của một số chính quyền địa phương, đang được các em Ban Tiếp Tân và Nghị Sĩ Ngô Thế Tùng chào đón.
Khoảng 11:20, toàn thể cử toạ đồng loạt đứng dậy chào đón phái đoàn cao cấp của chính phủ gồm có sự hiện diện của Ngài Toàn Quyền Lê Văn Hiếu cùng Phu nhân, ông Steven Marshall Thủ Hiến Nam Úc, ông Peter Malinauskas Thủ lãnh Đảng Đối lập và Thị trưởng các thành phố cùng bước vào khán đài. Sự tham dự của Ngài Toàn Quyền cùng với các Chính Khách đã thể hiện sự quan tâm và ủng hộ của họ dành cho cộng đồng người Việt nói chung và đặc biệt cho dự án Tượng Đài Thuyền Nhân Việt Nam nói riêng.
Đúng 11:30, chương trình được chính thức bắt đầu, với lời giới thiệu quan khách Úc & Việt tham dự của hai người điều khiển chương trình của buổi Lễ là bà Đinh Kim Phượng (phu nhân của nghị sĩ Tùng) và ông Simon Forrest. Mở đầu chương trình dưới sự điều động của ông Nguyễn Đăng Thảo cử hành lễ chào quốc kỳ Úc- Việt, được trình bày sống động và oai hùng với ban Hợp Xướng 20 người, cùng toán quốc kỳ gồm các cựu quân nhân QLVNCH, các em Thiếu Sinh quân Không Quân (RAAF) và các Cảnh Sát Hoàng Gia Úc gốc Việt, đã làm tăng thêm phần long trọng cho buổi lễ. kế tiếp là phần giới thiệu ông Jack Buckskin, đại diện cho bộ lạc Thổ Dân Úc tại Adelaide, nói lời chào đón cộng đồng Việt Nam đến với nước Úc. Tiếp theo là nghi thức tôn giáo, Đức Ông Phao-Lô Nguyễn Minh Tâm làm lễ cầu nguyện, cảm tạ và làm phép tượng đài theo nghi thức Công Giáo. Sau đó Thượng Tọa Thích Viên Trí cũng làm phép Sái Tịnh cho tượng đài theo nghi lễ Phật Giáo.
Sau một đoạn phim ngắn nói về sự kiện những thuyền nhân VN đầu tiên đến nước Úc, Nghị Sĩ Ngô Thế Tùng, Đồng Chủ Tịch của Ủy Ban Tượng Đài đọc diễn văn khai mạc buổi lễ. Trong phần dẫn nhập, ông kể lại chuyến vượt biển của chính mình khi ông mới chín tuổi, thiếu lương thực, hết nước uống, lại bị cướp biển,… May mắn thay, chiếc thuyền của ông đã được cứu vớt, nhưng có một số người kém may mắn đã không bao giờ đến được bến bờ Tự Do. Đó cũng là một trong những lý do mà ông và những người Việt tỵ nạn muốn có một Tượng đài Thuyền Nhân để tưởng niệm về họ.
Trong bài diễn văn song ngữ của Ngài Toàn Quyền Lê Văn Hiếu, ông cũng là một thuyền nhân Việt Nam cập bến cảng Darwin vào năm 1977 và là một chứng nhân của cuộc di tản vô tiền khoáng hậu, của người Việt tỵ nạn sau khi Chính quyền Saigon bị sụp đổ. Ông nói: “Tượng đài Thuyền Nhân Việt Nam là một biểu tượng nói lên một cách hùng hồn câu chuyện đau thương của người Tỵ Nạn Việt Nam. Tượng đài này sẽ là một nhắc nhở cho mọi người về giá trị của hai chữ Tự Do, về đức tính đặc thù của dân tộc Việt Nam, về những đóng góp quý báu của cộng đồng dân Úc gốc Việt vào xã hội Úc Đại Lợi. Đây cũng là một biểu tượng nói lên lòng biết ơn của chúng ta đối với đất nước và nhân dân Úc đã mở rộng bàn tay nhân ái đón nhận và dìu dắt chúng ta trong những ngày tháng đầu tiên trên mảnh đất mới này…”.
Tiếp đến là diễn văn cùa Ông Steven Marshall, Thủ Hiến Tiểu bang Nam Úc, ông khen ngợi sự siêng năng của cộng đồng Việt Nam trong việc góp tay xây dựng cho tiểu bang Nam Úc ngày thêm phú cường. Nhân dịp Tết Nguyên Đán gần đến ông chúc mừng năm mới bằng tiếng Việt, đã nhận được sự hưởng ứng nồng nhiệt từ phía cử toạ. Tiếp theo là vũ khúc“Xuân Đẹp Làm Sao” do các em Gia Đình Phật Tử Chùa Pháp Hoa trình diễn. Trong phần chúc mừng của ông Peter Malinauskas Thủ lãnh Đối lập, đã tỏ lòng thán phục sự thành công và nhiệt tâm của người Việt. Ông bày tỏ sự đồng cảm với những gia đình bạn bè người Việt mà ông có dịp thăm hỏi khi chính bản thân ông cũng xuất thân từ một gia đình có nguồn gốc tỵ nạn, ông nhắc lại niềm vinh hạnh khi được đại diện chính phủ, trao tặng tấm ngân phiếu 200 ngàn Úc kim trong bữa tiệc ra mắt của Ủy Ban Tượng đài năm 2017. Ông cố gắng đọc một câu dài bằng tiếng Việt được nhiều người vỗ tay khích lệ.
Kế tiếp là phần trình chiếu một đoạn phim ngắn ghi lại quá trình xây dựng tượng đài. Trải qua bao giai đoạn gian nan, trong suốt 4 năm từ những nỗ lực vận động gây quỹ, thiết kế, lựa chọn mô hình và địa điểm,…kết quả tượng đài được hoàn tất mỹ mãn. Diễn văn của bà Sandy Verschoor, Thị trưởng thành phố Adelaide, đã đề cao nét nghệ thuật thẩm mỹ của tượng đài; làm nổi bật cho cả khu vực của thành phố. Được biết là thành phố Adelaide ngoài việc tặng phần đất để xây dựng tượng đài, cũng sẽ còn tiếp tục giúp bảo trì tượng đài dài hạn trong tương lai.
Phần quan trọng tiếp đến là Nghi Thức Khánh Thành Tượng Đài, tất cả mọi con mắt và ống kính đều hồi hộp hướng về khu vực Tượng Đài, khi Ngài Toàn Quyền cùng với sự tháp tùng của hai vị đồng Chủ tịch, bắt đầu mở màn che tấm bảng đồng lưu niệm. Tiếp sau là tấm màn kế bên được một vị đại diện Thổ dân Úc mở ra cho thấy hình ảnh một thiếu nữ Việt Nam mặc áo dài, đứng hướng mặt nhìn về con thuyền, với cánh tay trái khẽ giơ lên hướng về phía hải đăng gần đó như một khát vọng được vươn tới. Kế đến là Thủ Hiến Nam Úc, Thủ Lãnh Đối lập và các vị Thị Trưởng thành phố địa phương cùng nhau mở ra tấm màn lớn là hình ảnh một chiếc tàu, có một cậu bé trai đang quỳ kế bên đang thả những bông sen trên mặt nước. Giây phút hồi hộp nhất mang tính lịch sử khi tấm màn cuối cùng che ngọn hải đăng được Ngài Toàn Quyền từ từ kéo xuống. Lần đầu tiên được mục kích toàn cảnh của Tượng Đài, không ai bảo ai toàn thể khách tham dự đã hân hoan vỗ tay chúc mừng. Sau phần nghi thức khánh thành, cảm xúc của quan khách tham dự đã được đưa tới đỉnh điểm, với nhạc phẩm “Thank You Australia” do cô sinh viên trẻ Dorothy Nguyễn Hồng Ân trình bày và tự sáng tác bản nhạc này dành tặng riêng cho ngày Lễ Khánh Thành Tượng Đài. Ca khúc có âm điệu và lời ca chứa chan tình người như một lời Tri Ân mà những Thuyền Nhân Việt Nam muốn gửi đến đất nước và người dân Úc. Tôi chợt thấy khoé mắt mình cay cay và nhìn quanh cũng có người đang quay đi lau vội giọt nước mắt vì quá xúc động; giọt nước mắt để thương cảm cho sự hy sinh gian lao của những thuyền nhân thế hệ thứ nhất và vui mừng cho sự thành đạt của các thế hệ tiếp nối.
Kết thúc phần nghi lễ là lời cảm tạ của ông Nguyễn Thái Minh, đồng Chủ Tịch của UBXD/TĐTNVN, ông chân thành cám ơn sâu sắc đến chính quyền các cấp đã hỗ trợ cho dự án, cám ơn các Hội Viên nòng cốt, các nhà Tài Trợ, các Tình Nguyện Viên và đồng hương Việt Nam tại Nam Úc đã hỗ trợ nhiệt tình trong suốt tiến trình xây dựng tượng đài. Ông cũng đặc biệt cám ơn các thành viên trong Ban Tổ Chức, đã hy sinh rất nhiều công sức và thời gian để chuẩn bị cho buổi lễ được tốt đẹp.
Sau phần chương trình chính thức chấm dứt, tất cả khách tham dự được mời ở lại chung vui xem văn nghệ và cùng dùng bữa ăn trưa nhẹ do Ủy Ban khoản đãi. Tiếp theo là phần xổ số, đặc biệt giải nhất là bức tranh sơn dầu có chữ ký lưu niệm của Ngài Toàn Quyền Nam Úc, bức tranh này được Bs Ong Thảo và Ds Thanh Nguyễn hiến tặng.
Mở đầu chương trình văn nghệ, với dàn nhạc giao hưởng gồm các thanh thiếu niên tỵ nạn thế hệ thứ hai và thứ ba được quy tụ lần đầu tiên tại Nam Úc, ra mắt trình diễn cho ngày Lễ Khánh Thành. Sau đó là phần Tốp Ca gồm đại diện ba thế hệ với hai nhạc phẩm Ra Khơi và Bước Chân Việt Nam được trình bày thật sống động. Nhạc phẩm Ra Khơi cũng là một nhạc phẩm được sáng tác riêng cho ngày Lễ Khánh Thành. Kế đến là phần trình diễn của ban nhạc trẻ Take Two, cũng là những hậu duệ của người Việt tỵ nạn, cùng với sự góp mặt của nhiều ca nhạc sĩ quen thuộc tại Nam Úc.
Nhân dịp này, ông Lê Quang Tín là Trưởng ban Điều hợp Trang Mạng Thuyền Nhân Việt Nam đã giới thiệu và tuyên bố việc Ra Mắt của Trang Mạng. Được biết trang mạng này được thành lập như một cầu nối, để Ủy Ban tiếp tục lưu giữ những câu chuyện và hình ảnh liên quan đến Thuyền Nhân Việt Nam; mà đại đa số tác giả là những cựu Thuyền Nhân đang cư ngụ tại Nam Úc. Trong khi trình diễn văn nghệ, thì một số đông đồng hương kéo nhau ra chụp hình lưu niệm tại khu vực tượng đài với Ngài Toàn Quyền Lê Văn Hiếu, Thủ Hiến Nam Úc, các chính khách, dân biểu và hai vị Chủ Tịch của Ủy Ban, một cơ hội mà ít khi có được. Khách tham dự cũng rất vui mừng khi được tặng một chiếc nón lá có huy hiệu Tượng Đài để làm kỷ niệm.
Khi được hỏi về ý nghĩa của việc xây dựng tượng đài Thuyền Nhân, một biến cố lịch sử sẽ bị phai mờ theo thời gian, thì được Ông Nguyễn Thái Minh cho biết: “Tuy Tượng Đài Thuyền Nhân Việt Nam tại Nam Úc được xây dựng sau hết, so với các tiểu bang khác trên nước Úc, nhưng ngoài mục đính chính để tưởng niệm những người đã bỏ mình trên những hành trình vượt biển, còn để tri ân sâu sắc đến đất nước và người dân Úc Đại Lợi đã đón nhận người Việt tỵ nạn. Tượng đài này sẽ là một chứng tích cụ thể lưu truyền cho các thế hệ mai sau người Úc và các cộng đồng sắc tộc bạn sẽ hiểu được giai đoạn lịch sử, giá trị của Tự Do và hiểu rõ hơn nguyên nhân tại sao người Việt đã đến định cư tại Úc Châu này”.
Chương trình được kết thúc vào lúc 4 giờ chiều, sau khi ra về, chúng tôi tin rằng buổi lễ sẽ còn vương vấn lại trong lòng mọi người tham dự như một kỷ niệm đẹp đáng ghi nhớ. Từ ngày hôm nay, người Việt Tỵ Nạn tại tiểu bang Nam Úc đã có thể tự hào về một công trình thật ý nghĩa và mang tính nghệ thuật cao; như một chứng tích lịch sử của những Thuyền Nhân Tỵ Nạn dành cho các thế hệ mai sau. Những “thuyền nhân” Việt Nam của những thập niên trước nay tóc đã bạc mầu, một số đã yên nghỉ nhưng câu chuyện lưu vong và hy sinh của họ sẽ không bị lãng quên; mà sẽ được tiếp nối trong niềm hãnh diện và tự hào về những câu chuyện thành công mà các thế hệ người Việt hậu duệ sẽ ghi dấu trong tương lai.
— VBPM Adelaide —