Một Dấu Mốc Lịch Sử

Lê Văn Hiếu

Lời tựa về bài “Một Dấu Mốc Lịch Sử”

Vào năm 2005 khi tôi còn đang là Phó Chủ Tịch Hội Đồng Đa Văn Hoá và Sắc Tộc Sự Vụ, tôi đã viết bài “Một Dấu Mốc Lịch Sử”. Bài này được đăng trong dịp phát hành đặc san: “Kỷ niệm ba mươi năm định cư của Người Việt tại Úc” do Cộng Đồng Người Việt Tự Do Úc Châu / Nam Úc phát hành.

Tôi muốn ghi nhận đóng góp hỗ trợ liên tục từ các cộng đồng văn hóa để làm nên sự đa dạng và hài hòa của xã hội Nam Úc. Tôi trao gởi bài viết này đến mọi người như một bức ký họa ghi lại sự phát triển đa văn hoá của tiểu bang Nam Úc cũng như trên toàn quốc.

Dưới đây là nguyên bản của bài này đã được in ra khoảng 15 năm trước đây.

Ngài Lê Văn Hiếu AC 

Toàn Quyền Nam Úc

Tháng Hai 2020

Một Dấu Mốc Lịch Sử

Hai mươi tám năm trước, khi tôi cùng với 42 thuyền nhân khác cập thuyền vào bến cảng Darwin. Chúng tôi trong số hàng ngàn người Việt tỵ nạn, đã đến Úc sau khi Sài Gòn sụp đổ năm 1975.

Cảnh tượng đầu tiên khi tôi nhìn thấy nước Úc là những tia sáng bình minh le lói trong một buổi sáng sương phủ kín mờ trên khắp bến cảng Darwin. Con thuyền của chúng tôi vụng về bò vào cảng và thấy một chiếc thuyền nhỏ đang tiến về phía chúng tôi với động cơ của thuyền đang chạy với tốc độ tối đa và sự nhanh lẹ của nó thì thuyền của chúng tôi có mơ cũng chẳng đạt tới. Có hai người trên đó, họ chỉ mặc đơn giản quần đùi và áo thun, tay cầm cần câu cá. Khi chạy ngang qua chúng tôi, họ vẫy tay chào và một trong số họ gọi to: ‘G’daymate … Chào mừng bạn đến Úc’, và rồi chỉ lướt qua chúng tôi để tiếp tục đi câu như đã định.Trước khi chúng tôi cập vào bờ, đã có người chúc cho một ngày tốt lành, thân thiện chào mừng những người bạn và hình như thiên nhiên cũng chào đón chúng tôi bằng những làn sương bay tỏa trên mặt nước.

Trong cuộc sống, có một nghịch lý là chỉ khi bạn thực sự hiểu được, đánh giá cao và tự nhìn thấy văn hóa của chính mình thì khi đó nó mới tỏa sáng cho những nền văn hóa khác. Đối với tôi, với kinh nghiệm của bốn mươi năm qua là sự chia sẻ các nền văn hóa giống như ánh sáng mặt trời mọc lên xuyên qua màn sương mù ở bến cảng Darwin.

Giờ đây, tôi đã nhận thấy được những giá trị cốt lõi trong nền văn hóa của chúng ta, mà cộng đồng người Việt là hiện thân. Tôi nhận thức rõ hơn về nguồn gốc đa văn hóa của chính mình – tôi chịu ảnh hưởng bởi các nền giáo dục của Pháp, Mỹ, Nho giáo, Công giáo, Phật giáo và Đạo Lão đã ảnh hưởng đến văn hóa Việt. Khi nền văn hóa này được bảo tồn và định hình trong gần 5.000 năm thì bản sắc của nó không phải chỉ là hướng nội và tự mãn, mà còn thu thập những điều hay lẽ phải của nền văn hóa khác nữa.

Khi chúng tôi đến Úc, chúng tôi chưa biết Úc cũng là một quốc gia có một nền văn hóa đa dạng được kế thừa từ nhiều nền văn hóa khác nhau.

Lịch sử của Úc là một lịch sử di dân và của những người di dân đã gầy dựng và đóng góp thêm vào sự đa dạng phong phú và tốt đẹp cho đất nước này.

Cho đến khi người Châu Âu đến định cư vào thế kỷ thứ mười tám, đất nước mà chúng ta nay gọi là Úc Đại Lợi, đã là quê hương của hàng trăm lãnh thổ của người bản địa với nhiều ngôn ngữ và văn hóa khác nhau. Theo sau sự định cư của người da trắng, hầu hết người Úc thường tự coi mình là người Anh mặc dù nhiều người định cư ở thế kỷ XIX đến từ khắp thế giới. Với sự thành lập chính phủ liên bang vào năm 1901, Chính sách nước Úc Da Trắng chính thức được thông qua.

Sau trận đệ nhị thế chiến, hàng ngàn người di dân châu Âu được đến định cư tại Úc. Họ được khuyến khích để đồng hóa – bỏ lại phía sau ngôn ngữ, giá trị và phong tục của họ để trở thành người Úc tốt.

Chính sách đồng hóa không được thành công bởi vì người di dân đã không từ bỏ ngôn ngữ, giá trị và tập tục của họ. Trái lại, họ đã thành lập riêng các câu lạc bộ, hiệp hội, trường học sắc tộc và nhà thờ.

Tuy nhiên, cũng phải chờ mãi cho đến đầu thập niên 1970, khi chính sách đa văn hóa bắt đầu được vững vàng và người dân nhận ra được sự đa dạng văn hóa là thực tiễn và một số người đã thận trọng thừa nhận rằng nó đã mang ích lợi đến cho mọi người.

Chính tại thời điểm này, nước Úc đã tham gia vào một cuộc xung đột lần đầu tiên không có sự can dự từ Mẫu quốc Anh – Chiến tranh Việt Nam. Sự thay đổi trong chính sách di dân và kết quả của Chiến tranh Việt Nam đã mở ra cơ hội cho sự bắt đầu di cư của người Việt Nam vào Úc.

Cho đến năm 1975, có rất ít người Việt sinh sống ở Nam Úc – họ chủ yếu là sinh viên của Chương trình Colombo. Sự sụp đổ của chính quyền Sài Gòn đã mang đến hàng trăm ngàn người tị nạn Việt Nam và trong suốt thập kỷ sau đó, nhiều người trong chúng ta đã đến Úc. Tôi chỉ là một trong số nhiều người đã trải qua hải trình đầy hiểm nguy qua những vùng biển vô danh, trên những con tàu ọp ẹp hãi hùng vì không còn sức chịu được sóng gió.

Từ năm 1982, những người trong gia đình bắt đầu làm quen với những người Việt tỵ nạn đến sau này. Trong suốt ba mươi năm qua, hơn 150.000 người từ Việt Nam đã được định cư tại Úc. Khoảng 11.000 người đã sống tại Nam Úc và ngày nay cộng đồng người Việt là một trong những cộng đồng chính ở tiểu bang Nam Úc.

Di dân là những người dám nghĩ, dám làm và chấp nhận rủi ro để cho gia đình họ có được một đời sống tốt đẹp hơn. Đây cũng là một nét đặc thù của người Việt tỵ nạn. Họ đã rời bỏ quê cha đất tổ, và bỏ lại nơi thân thuộc để đi đến một mảnh đất hoàn toàn xa lạ.Mang theo rất ít, vỏn vẹn chỉ vài vật dụng cá nhân, nhưng nước Úc đã cho tôi hiểu là chúng tôi đã mang đến đây rất nhiều điều hữu ích.

Chúng tôi mang theo cam kết của mình đối với các giá trị của dòng tộc, ước nguyện làm việc siêng năng và cần mẫn để đạt được thành quả và nỗi khao khát được sống  và được hưởng tự do chân chính. Chúng tôi đã mang đến một nền văn hóa truyền thống phong phú và cổ xưa. Và luôn sẵn sàng chia sẻ những truyền thống này với tất cả những người Úc.

Giống như những người Úc khác, chúng tôi đã bày tỏ lòng hảo tâm và hào phóng. Chúng tôi đã luôn sốt sắng không chỉ hỗ trợ những người trong cộng đồng của mình mà còn giúp đỡ cho các cộng đồng nhỏ và yếu kém hơn.

Cuộc sống ở Úc không phải lúc nào cũng dễ dàng, mặc dù nước Úc mang đến cho chúng ta sự hòa bình, tự do, an lành và cơ hội kinh tế. Khi chúng tôi mới đến khoảng 30 năm trước, nước Úc mới chỉ công nhận sự lân cận với châu Á và nhiều người vẫn còn đang tranh cãi với quan niệm cho rằng nước Úc có thể là một phần của châu Á. Bộ mặt của nước Úc đang thay đổi, bắt đầu với sự xuất hiện của những khuôn mặt người Việt tỵ nạn đang giúp chuyển đổi nước Úc hội nhập vào châu Á.

Ba mươi năm trước, một người Việt xuất hiện trên đường phố sẽ bị coi là lạ thường. Khó mà tìm mua được 1 chai nước mắm ở chợ. Ba mươi năm trước sả chỉ là một loại cỏ vô dụng, không có cái thứ gọi là chả giò Việt Nam hay rau húng Việt Nam và cái tên rau ngò sẽ làm cho người Úc phải cau mày.

Ngày nay, chỉ là một phần nhỏ của đời sống hàng ngày như nghe tiếng Việt trên đường phố, như thấy người Việt trong những công viên, bãi biển và trên các sân vận động và nhìn thấy nhiều khuôn mặt người Việt trên báo chí.

Ông Lê Văn Hiếu

Phó Chủ tịch Ủy ban Đa văn hóa và Sắc tộc Sự vụ, Tiểu bang Nam Úc.

(Tại thời điểm viết bài này)